Szwedzkie wiadomości v14 2023

Glad påsk!

Dziś Annandag påsk czyli Drugidzień wielkanocny. Nikt nie polewa się wodą, jest to dzień wolny od pracy w teorii - bo dzień jest czerwony w kalendarzu, ale sklepy w większości są otwarte. I ogromna większość wraca dziś z wyjazdu wielkanocnego - chyba, że wypożyczyli chatkę, gdzie zmiany wypożyczających są zazwyczaj w niedzielę i wrócili już wczoraj. To bardziej dzień powrotów, niż świętowania. A Wam jak minęły święta?

W ubiegłym tygodniu przyszła wiosna i podwyżki. Wapomnimy czasy cegieł zamiast telefonów, poznamy fajnego kotka i dowiemy się, co można zbudować z 1,2 tony klocków LEGO. Znów pobiadolimy o cenach żywności i stopach procentowych, przypomnimy sobie o fali przemocy w Sztokholmie i poznamy kontrowersyjny plan Rządu i SD.

Wiadomości publikuję co poniedziałek na Facebooku Sztokholmianka i blogu Polskie w Szwecji. W tygodniu dowiadujecie się, co się dzieje z moich Stories na Facebooku i Instagramie. Zapraszam!

W okolice jeziora Hornborgasjön powróciły żurawie - ich tradycyjny taniec to dla wielu Szwedów wyrażny znak nadejścia wiosny. 8 kwietnia zarejestrowano w okolicy 8300 przybyłych żurawi.

Negocjacje między związkami zawodowymi a pracodawcami w branzy przemysłowej, o których pisałam w poprzednich wiadomościach, zakończyły się umową dwuletnią z podwyżką w sumie na poziomie co najmniej 7,4%: 4,1% w pierwszym roku i 3,3% w drugim. Dokładnie taką sama podwyżkę ustalono w branży handlowej.

Minęło 30 lat, odkąd wysłano w Szwecji piereszego SMSa. Wiadomość wysłał Jonas Rexeke w firmie, która wowczas nazywała się Europolitan, z siedzibą w Karlskrona. Była to druga na świecie firma umożliwiająca wysłanie krótkich wiadomości i na początku możliwe to było jedynie wewnątrz firmowej sieci dla pracowników. Co dokładnie było w wpierwszym szwedzkim SMSie, zaginęło w akcji, ale Jonas z kolegami wierzą, że wiadomość brzmiała "ABC123".

Już na jesieni ma być możliwe prowadzenie tajnego podsłuchu bez konkretnego podejrzenia o popełnienie przestępstwa, o czym poinformował w tygodniu na konferencji prasowej Rząd wraz ze Sverige Demokraterna (SD). Ma to być jeden ze sposobów na walkę ze swiatkiem gangsterskim.

Ojciec znalezionego 8 stycznia martwego 8-letniego Tintina z Luleå został oskarżony o jego zabójstwo. Policja została wezwana wówczas przez matkę chłopca, która zgłosiła nieprzekazanie jej dziecka przez ojca.

Według aktu oskarżenia, chłopiec miał zostać przez ojca uduszony. Morderstwo miało być dokładnie zaplanowane - w mieszkaniu ojca znaleziono ręcznie napisany list i notatki.

Sprawa jest tym bardziej kontrowersyjna, że zarówno matka, jak i szkoła oraz policja zgłaszali eskalację agresji ze strony ojca. Politycy zgłosili otwarcie na zmiany w prawie dające dziecku własnego reprezentanta podczas procesu.

Chłopiec niemal całe swoje życie był pod podzieloną opieką rodziców, a ostatni wyrok sądu z 22 grudnia ubiegłego roku zmienił zarządzenie o cotygodniowej wymianie na jedynie 2 godziny wizytacji u ojca co drugą sobotę i niedzielę.

Kot Dexter z Österskär na północ od Sztokholmu ma 9 lat i jest najsłodszym aktywistą ekologicznym. Co roku zbiera setki litrów śmieci z okolicy i znosi je do domu. Kota w akcji i część tegorocznej kolekcji można zobaczyć na Isntagramie.

Zwycięzca Lego Masters Sverige 2020, David, w nagrodę otrzymał 1,2 tony klocków. Jest w trakcie korzystania z nagrody, by zbudować kopię swojego Volvo w skali 1:1. Według Davida, zostało ok. 1000 godzin pracy, chciałby ukończyć budowlę w tym roku. A potem zamontować w aucie prosty silnik, by można było nim jeździć. Obecny stan auta możecie zobaczyć na filmie.

Według najnowszego raportu Jordbruksverket - szwedzkiego Ministerstwa Rolnictwa, w 2022 roku przełamano bardzo silny trend - do tej pory znaczna większość spożywanego w Szwecji mięsa pochodziło ze Szwecji. Wysokie stopy procentowe i ceny żywności zmusiły jednak Szwedów do konsumpcji mięsa z importu. Podobnie ma się sprawa z produktami mlecznymi.

Zaraz po 20:00 w środę wieczorem w okolicy stacji metra Skärholmen w Sztokholmie został postrzelony mężczyzna w wieku powyżej 30 lat, który później zmarł w szpitalu w wyniku odniesionych obrażeń. Policja łączy zajście z falą przemocy w Sztokholmie, która rozpoczęła się pod koniec grudnia. Mężczyzna miałby mieć powiązania z grupą skonfliktowaną z tzw. Kurdyjskim Lisem, który miałby stać za zamieszkami gangów.

50 metrów dalej został postrzelony 55-latek. Policja nie jest pewna czy był on także planowanym celem, czy został postrzelony przypadkowo.

Policja prowadzi śledztwo w sprawie morderstwa i próby zabójstwa. Na razie nikt nie został zatrzymany.

Dzień później zastrzelono 18-latka w pobliżu liceum w Eskilstuna. Według policji, 18-latek był uczniem tego liceum i znany był wcześniej policji z udziału w strzelaninie na jesieni 2022, za który został mu przydzielony nadzór kuratora.

Bank Szwedzki Riksbanken zapowiedział zmiany stóp procentowych między 26 a 29 kwietnia.

W czwartek rozpoczęły się obchody świąt wielkanocnych - påsk - w Szwecji. O przwbieraniu za czarownice pisałam w jednym z ostatnich postów.

Wśród innych tradycji, Polacy rozpoznają chociażby malowanie pisanek.

W wyróżnionych Stories na Instagramie pokazuję, jak wyglądają piórka do ozdabiania brzozowych gałązek - a nawet drzew na zewnątrz. Brakuje Śmigusa-Dyngusa, Szwedzi często na święta wyjeżdżają - o najpopularniejszych kierunkach pisałam wam w poprzednich wiadomościach.

Na stole królują jajka, poza tym to niemal kopia stołu z obchodów jul - łosoś, śledzie, ziemniaki, köttbullar, snaps... O tym, jak poznać święto po stole pisała w naszej książce "Szwecja. Gdzie Wiking pije owsiane latte" (wydawnictwo PASCAL) Aldona z bloga Pofikasz.

Według Matpriskollen, slodycze wielkanocne podrożały o ok. 25-30%. w porównaniu z poprzednim rokiem. Podrożały nie tylko zające czy pianki, ale także produkty z czekolady, lukrecja i słodycze na wagę.

Ceny słodyczy regulowane są dwa razy do roku.

Szwecja nie zorganizuje Mistrzostw Europy 2025 w piłce nożnej kobiet. Organizacja przypadła w udziale Szwajcarii.

W tym tygodniu zmarł szwedzki kompozytor i śpiewak Lars Jacob Jack Vreeswijk, syn trubadura i kompozytora Cornelisa Vreeswijka. Miał 59 lat.

Odszedł także aktor Ingvar Hirdwall, związany ze sceną teatralną w Göteborg w latach 60-tych i 70-tych, a potem w rodzinnym Sztokholmie w Dramaten i Stadsteatern. Moje pokolenie zna go głównie z roli sąsiada inspektora Martina Becka. Ingvar Hirdwall dożył 88 lat.

Źródła: SVT, TV4, Sveriges Radio EKOT, Dagens Nyheter, hornborga.com, regeringen.se